2025年4月29日 星期二

AN.4.19.第三迷行經

 Tatiyaagatisuttaṃ 第三迷行經(Navamaṃ:第九經)
19. ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, agatigamanāni. Katamāni cattāri?  
「比丘們,有四種非道之行(agatigamanāni)。哪四種呢?」
cattāri:四種  
agatigamanāni:非道之行;導致偏頗或錯誤決斷的行為傾向  
---
Chandāgatiṃ gacchati, dosāgatiṃ gacchati, mohāgatiṃ gacchati, bhayāgatiṃ gacchati –  
「(一)隨愛欲而行非道(chandāgatiṃ)、(二)隨瞋恚而行非道(dosāgatiṃ)、(三)隨愚癡而行非道(mohāgatiṃ)、(四)隨恐懼而行非道(bhayāgatiṃ)——」
---
imāni kho, bhikkhave, cattāri agatigamanāni.  
「這四種就是所謂的非道之行。」
---
Cattārimāni, bhikkhave, nāgatigamanāni. Katamāni cattāri?  
「比丘們,也有四種不行於非道(nāgatigamanāni)。哪四種呢?」
nāgati:非非道,意即「正道、不偏頗的行為動機」
---
Na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati –  
「(一)不隨愛欲行非道,(二)不隨瞋恚行非道,(三)不隨愚癡行非道,(四)不隨恐懼行非道,」
---
imāni kho, bhikkhave, cattāri nāgatigamanānī’’ti.  
「這四種便是不行於非道的行為。」
---
偈頌部分(比喻與對比):
Chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ ativattati;  
「若有人因愛欲、瞋恚、恐懼與愚癡,違越法(dhammaṃ ativattati),」
---
Nihīyati tassa yaso, kāḷapakkheva candimā.  
「他的名譽(yaso)會衰敗,猶如月亮進入黑暗半月期(kāḷapakkha)。」
nihīyati:衰敗、下墜  
yaso:名聲、聲譽、威德  
kāḷapakkha:暗半月,即月虧期  
candimā:月亮  
---
Chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ nātivattati;  
「若有人不因愛欲、瞋恚、恐懼與愚癡而違越法(即不為所動),」
---
Āpūrati tassa yaso, sukkapakkheva candimā’’ti.  
「他的聲譽便日漸增盛,如明月盈滿於白晝半月(sukkapakkha)。」
āpūrati:增長、充滿  
sukkapakkha:白半月,即月盈期  
---
此經以清晰的對照方式說明「四種不正當動機」如何影響人的判斷與道德決策:
| 非道因緣 | 巴利詞 | 本質 | 實踐層意涵 |
|----------|--------|------|--------------|
| 愛欲     | chanda | 偏私之愛 | 偏袒、行賄、縱容不義之親 |
| 瞋恚     | dosa   | 憎惡情緒 | 報復、不公懲處、排擠異己 |
| 恐懼     | bhaya  | 畏懼威脅 | 屈服、說違心話、懦弱判斷 |
| 愚癡     | moha   | 無明混亂 | 迷失真理、受騙、不察事理 |
佛陀強調:「依法而不隨內心動搖」者,如月之圓盛,逐漸成就德行與名聲;反之,若被情緒牽引,則必失正直、令信任崩壞,終至衰敗。
Navame tathābujjhanakānaṃ vasena dvīhipi nayehi kathitaṃ.  
第九經中,是依據「如實了知者」(tathābujjhanakānaṃ)的立場,以兩種方式(dvīhi pi nayehi)加以說明。
navame:第九經。  
tathā-bujjhana-kānaṃ:如實知者(tathā:如實;bujjhati:覺知)。  
vasena:依據、按照。  
dvīhi pi nayehi:由兩種理路(naya:理解方式、方法)來說明(kathitaṃ)。