2025年5月22日 星期四

AN.4.55-56.第一相共住經

 《Paṭhamasamajīvīsuttaṃ》第一相共住經
55. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati susumāragire suṃsumāragire (sī. syā. kaṃ. pī.) bhesakaḷāvane bhesakalāvane (sī. pī. ka.) migadāye.
我聽聞是這樣的——有一次,世尊住於跋祇族(Bhagga)地區的蘇蘇瑪拉山(Susumāragiri)中,於毗舍羯羅林(Bhesakaḷāvana)的鹿野苑(Migadāya)。
 Evaṃ me sutaṃ:「我聽聞是這樣的」(佛經標準開頭)
 ekaṃ samayaṃ:「有一次」
 bhagavā:「世尊」
 bhaggesu:「在跋祇族地」
 viharati:「住於」
 susumāragire:「蘇蘇瑪拉山」
 bhesakaḷāvane migadāye:「在毗舍羯羅林的鹿野苑」
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena nakulapituno gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
當時,世尊於早晨時分,穿好衣服,拿起缽與僧衣,前往在家人那拘羅父(Nakulapitā)的住處;到了之後,在事先鋪設好的座位上坐下。
 Atha kho:「於是」
 pubbaṇhasamayaṃ:「早晨時分」
 nivāsetvā:「穿好衣服後」
 pattacīvaraṃ ādāya:「取起缽與僧衣」
 yena...tenupasaṅkami:「往...的地方前往」
 nakulapituno gahapatissa:「那拘羅父,在家男居士」
 nivesanaṃ:「住處」
 paññatte āsane nisīdi:「在已鋪設的座位上坐下」
Atha kho nakulapitā ca gahapati nakulamātā ca gahapatānī yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
這時,那拘羅父與妻子那拘羅母,一同前往世尊處;到達後,向世尊頂禮,然後坐在一旁。
 nakulapitā...nakulamātā:「那拘羅父與那拘羅母」
 gahapati / gahapatānī:「在家男居士 / 女居士」
 abhivādetvā:「頂禮後」
 ekamantaṃ nisīdiṃsu:「坐在一旁」
Ekamantaṃ nisinno kho nakulapitā gahapati bhagavantaṃ etadavoca –
那拘羅父在一旁坐定後,對世尊如此說道:
 nisinno kho:「坐定後」
 etadavoca:「如此說道」
‘‘Yato me, bhante, nakulamātā gahapatānī daharasseva daharā ānītā, nābhijānāmi nakulamātaraṃ gahapatāniṃ manasāpi aticaritā, kuto pana kāyena!
「尊者,自從我年輕時迎娶了那拘羅母以來,我從不記得自己曾以心意(manasā)對她不忠,更何況是以身體(kāyena)呢!
 yato me:「自從我...」
 daharasseva daharā ānītā:「年輕時迎娶(她也是年輕時)」
 nābhijānāmi...aticaritā:「我從不記得(她)被越界、不貞」
 manasāpi...kuto pana kāyena:「即使在心意上也沒有過,更何況在行為上呢!」
Iccheyyāma mayaṃ, bhante, diṭṭhe ceva dhamme aññamaññaṃ passituṃ abhisamparāyañca aññamaññaṃ passitu’’nti.
「尊者,我們希望在此生(diṭṭhe ceva dhamme)能互相見到,在後世(abhisamparāyañca)也能互相見到。」
 iccheyyāma:「我們希望」
 diṭṭhe ceva dhamme:「於現世中」(=現在)
 abhisamparāyañca:「於後世中」
 aññamaññaṃ passituṃ:「互相見到、共處」
Nakulamātāpi kho gahapatānī bhagavantaṃ etadavoca –
那拘羅母在家女居士也對世尊如此說道:
‘‘yatohaṃ, bhante, nakulapituno gahapatissa daharasseva daharā ānītā, nābhijānāmi nakulapitaraṃ gahapatiṃ manasāpi aticaritā, kuto pana kāyena!
「尊者,自從我年輕時嫁與那拘羅父以來,我從不記得自己曾以心意對他不忠,更何況是以身體呢!」
(與上文那拘羅父語句對稱,僅改變人稱)
Iccheyyāma mayaṃ, bhante , diṭṭhe ceva dhamme aññamaññaṃ passituṃ abhisamparāyañca aññamaññaṃ passitu’’nti.
「尊者,我們希望在現世與後世,都能彼此見面、共處。」
 ‘‘Ākaṅkheyyuṃ ce, gahapatayo, ubho jānipatayo diṭṭhe ceva dhamme aññamaññaṃ passituṃ abhisamparāyañca aññamaññaṃ passituṃ...’’
「在家人們(gahapatayo)啊,若一對夫妻(ubho jānipatayo)希望(ākaṅkheyyuṃ)在現世(diṭṭhe ceva dhamme)彼此見到,也在後世(abhisamparāyañca)彼此見到——」
 ākaṅkheyyuṃ:「希望、渴望」
 gahapatayo:「在家人們」
 ubho jānipatayo:「一對夫妻」(ubho = 兩者,jānipatayo = 男、女配偶)
 diṭṭhe ceva dhamme:「於現世」(=此生)
 abhisamparāyañca:「以及來世、後世」
 aññamaññaṃ passituṃ:「彼此見到」
 ...ubhova ubho ca assu samasaddhā samasīlā samacāgā samapaññā...’’
「那麼他們兩人必須要具足平等地:信仰相同(samasaddhā)、戒行相同(samasīlā)、慷慨相同(samacāgā)、智慧相同(samapaññā)。」
 ubhova ubho ca assu:「兩者都應該是...」
 samasaddhā:「同樣的信仰(正信)」
 samasīlā:「同樣的戒行」
 samacāgā:「同樣的布施、慷慨」
 samapaññā:「同樣的智慧」
 ...te diṭṭhe ceva dhamme aññamaññaṃ passanti abhisamparāyañca aññamaññaṃ passantī’’ti.
「他們便會在現世互相見到,也在後世互相見到。」
 te:「他們」
 passanti:「看見、會見」
 diṭṭhe...dhamme / abhisamparāyañca:「在現世/後世」
 aññamaññaṃ:「彼此」
 接著是偈頌部分(Gāthā)
 ‘‘Ubho saddhā vadaññū ca, saññatā dhammajīvino;
Te honti jānipatayo, aññamaññaṃ piyaṃvadā.
兩人都具信仰(saddhā)、通達法義(vadaññū),
自制(saññatā),依法而活(dhammajīvino);
這樣的人就是稱為夫婦,
彼此說著愛語(piyaṃvadā)。
 ubho:「兩人」
 saddhā:「信仰」
 vadaññū:「能聽、能說法,理解教法者」
 saññatā:「自制、有節制」
 dhammajīvino:「依法而活」
 jānipatayo:「夫妻」
 aññamaññaṃ piyaṃvadā:「彼此說愛語」
 ‘‘Atthāsaṃ pacurā honti, phāsukaṃ upajāyati;
Amittā dummanā honti, ubhinnaṃ samasīlinaṃ.
他們將有豐富的福德利益(atthāsaṃ pacurā),
安樂自在也會生起(phāsukaṃ upajāyati);
那些惡意者(amittā)會因此而煩惱(dummanā),
看到這對戒行相等的夫妻(ubhinnaṃ samasīlinaṃ)。
 atthāsaṃ pacurā:「利益多、福德多」
 phāsukaṃ:「安樂、舒適」
 upajāyati:「生起」
 amittā:「敵人、惡意者」
 dummanā:「心煩意亂」
 samasīlinaṃ:「戒行平等者」
 ‘‘Idha dhammaṃ caritvāna, samasīlabbatā ubho;
Nandino devalokasmiṃ, modanti kāmakāmino’’ti.
於此世中實踐佛法(idha dhammaṃ caritvāna),
兩人戒行與行持相等(samasīlabbatā);
他們於天界(devalokasmiṃ)歡喜而樂(nandino...modanti),
滿足於欲樂(kāmakāmino)。
 idha dhammaṃ caritvāna:「在此世中奉行法」
 samasīlabbatā:「戒行與威儀平等者」
 nandino:「歡喜者」
 modanti:「快樂、喜悅」
 devalokasmiṃ:「在天界中」
 kāmakāmino:「欲樂者,依正法享樂」
 結語:pañcamaṃ;
第五(經)完。
---
《Dutiyasamajīvīsuttaṃ》(第二相共住經)
 56. ‘‘Ākaṅkheyyuṃ ce, bhikkhave, ubho jānipatayo diṭṭhe ceva dhamme aññamaññaṃ passituṃ abhisamparāyañca aññamaññaṃ passituṃ...’’
「比丘們(bhikkhave)!如果一對夫妻(ubho jānipatayo)希望(ākaṅkheyyuṃ)在今世(diṭṭhe ceva dhamme)彼此見到,也在來世(abhisamparāyañca)彼此見到——」
 ākaṅkheyyuṃ:「他們會希望、他們應當希望」
 bhikkhave:「諸比丘啊」
 ubho jānipatayo:「兩位配偶,夫妻」
 diṭṭhe ceva dhamme:「在現法中,在今世」
 abhisamparāyañca:「以及後世」
 aññamaññaṃ passituṃ:「彼此見面、互相見到」
 ...ubhova assu samasaddhā samasīlā samacāgā samapaññā,...
「那麼他們兩人應當是:信仰相同(samasaddhā)、戒行相同(samasīlā)、布施相同(samacāgā)、智慧相同(samapaññā)的人。」
 ubhova assu:「兩人皆應是」
 samasaddhā:「等信,信仰一致」
 samasīlā:「等戒,戒行一致」
 samacāgā:「等施,慷慨一致」
 samapaññā:「等慧,智慧一致」
 ...te diṭṭhe ceva dhamme aññamaññaṃ passanti abhisamparāyañca aññamaññaṃ passantī’’ti.
「他們便能在今世彼此見到,也在後世彼此見到。」
 te:「他們」
 passanti:「見到、互相見到」
 diṭṭhe ceva dhamme:「在今世」
 abhisamparāyañca:「在後世」
 aññamaññaṃ:「彼此、互相」
 ‘‘Ubho saddhā vadaññū ca, saññatā dhammajīvino;
Te honti jānipatayo, aññamaññaṃ piyaṃvadā.
「兩人都具信仰(saddhā)、善說能聽(vadaññū),
自我克制(saññatā)、依法而活(dhammajīvino);
這樣的人是稱為真正的夫妻(jānipatayo),
彼此以愛語(piyaṃvadā)相待。」
 ‘‘Atthāsaṃ pacurā honti, phāsukaṃ upajāyati;
Amittā dummanā honti, ubhinnaṃ samasīlinaṃ.
「他們將有眾多的利益與資糧(atthāsaṃ pacurā),
也將生起安樂(phāsukaṃ upajāyati);
敵人(amittā)將因他們的和合而煩惱(dummanā),
因為他們是戒行一致的夫婦(samasīlinaṃ)。」
 ‘‘Idha dhammaṃ caritvāna, samasīlabbatā ubho;
Nandino devalokasmiṃ, modanti kāmakāmino’’ti.
「在此世中奉行佛法(dhammaṃ caritvāna),
兩人皆為戒與威儀相等者(samasīlabbatā);
他們於天界中(devalokasmiṃ)歡喜(nandino),
以欲樂(kāmakāmino)為樂而歡欣(modanti)。」
 chaṭṭhaṃ;
第六(經)完。
---
《Samajīvīsuttadvayavaṇṇanā》(相共住二經註釋,第5–6經)
 55–56. Pañcame tenupasaṅkamīti kimatthaṃ upasaṅkami? Anuggaṇhanatthaṃ.
在第五經中說「於是世尊前往其家」——那是為了什麼目的而前往?是為了攝受利益(anuggaṇhanatthaṃ)他們。
 pañcame:「在第五經中」(即 Paṭhamasamajīvīsuttaṃ)
 tenupasaṅkami:「因此而前往」
 kimatthaṃ:「為了什麼目的?」
 anuggaṇhanatthaṃ:「為了攝受、扶持、利益他們」
 Tathāgato hi taṃ raṭṭhaṃ pāpuṇanto imesaṃyeva dvinnaṃ saṅgaṇhanatthāya pāpuṇāti.
實際上,如來來到那個國度,是專為了這兩人(imesaṃyeva dvinnaṃ)的攝受之目的而來。
 Tathāgato:「如來」
 taṃ raṭṭhaṃ:「那個國土(Bhagga)」(此指佛陀駐錫之地)
 pāpuṇanto:「抵達、前往」
 imesaṃyeva dvinnaṃ:「正是這兩人(Nakula父母)」
 saṅgaṇhanatthāya:「為了攝受、護念他們」
 Nakulapitā kira pañca jātisatāni tathāgatassa pitā ahosi, pañca jātisatāni mahāpitā, pañca jātisatāni cūḷapitā.
據說那拘羅父(Nakulapitā)在過去五百生中(pañca jātisatāni)曾為佛陀的父親(pitā),又有五百生為祖父(mahāpitā),再有五百生為伯父或叔父(cūḷapitā)。
 kira:「據說」
 pañca jātisatāni:「五百生」
 pitā / mahāpitā / cūḷapitā:「父 / 祖父 / 叔伯父」
 Nakulamātāpi pañca jātisatāni tathāgatassa mātā ahosi, pañca jātisatāni mahāmātā, pañca jātisatāni cūḷamātā.
那拘羅母(Nakulamātā)亦曾在五百生中為佛之母親(mātā),五百生為外祖母(mahāmātā),五百生為姨母或姑母(cūḷamātā)。
 Te satthu diṭṭhakālato paṭṭhāya puttasinehaṃ paṭilabhitvā ‘‘hantāta, hantātā’’ti vacchakaṃ disvā vacchagiddhinī gāvī viya viravamānā...
自從他們見到世尊(satthu diṭṭhakālato paṭṭhāya)那一刻起,就生起了如對兒子般的親愛之情(puttasinehaṃ),
見到佛陀時,像一頭見到小牛的貪愛母牛(vacchagiddhinī gāvī)那樣,喊叫著「我孩子啊!我孩子啊!」(hantāta, hantātā)地哀呼著(viravamānā)。
 diṭṭhakālato paṭṭhāya:「從見到佛的那時起」
 puttasinehaṃ:「如對兒子的愛」
 vacchagiddhinī:「渴望小牛的(giddhi:貪愛)」
 gāvī:「母牛」
 viravamānā:「發出哀鳴,啼叫」
 ...upasaṅkamitvā paṭhamadassaneneva sotāpannā jātā.
他們前來見佛,第一次見面就證得了入流果(sotāpannā)。
 paṭhamadassaneneva:「僅第一次見面就…」
 sotāpannā:「入流者(初果聖者)」
 jātā:「成為、出生為(這裡指證得)」
 Nivesane pañcasatānaṃ bhikkhūnaṃ āsanāni sadā paññattāneva honti.
在他們的住所中,常備五百位比丘的座位(āsanāni),日日不缺。
 nivesane:「在家中」
 pañcasatānaṃ bhikkhūnaṃ:「五百比丘」
 āsanāni:「座位」
 sadā paññattāneva:「總是備妥、陳設著」
 Iti bhagavā tesaṃ anuggaṇhanatthāya upasaṅkami.
因此,佛陀是為了利益攝受他們(anuggaṇhanatthāya)而親自前往他們的家中。
 Aticaritāti atikkamitā.
「Aticaritā(越過、犯過)」的意思是「已越過、已違犯」(atikkamitā)。
 詞解:aticaritā 為「犯過」之義,在經中指夫妻互相未曾有越界(如心念或行為上的不忠)
 Abhisamparāyañcāti paraloke ca.
「Abhisamparāyañca」的意思是指未來世、後世(paraloke)亦復如是。
 Samasaddhāti saddhāya samā ekasadisā.
「Samasaddhā」是指在信仰上相等、同一樣的信仰(saddhāya samā)。
 Sīlādīsupi eseva nayo.
在戒行(sīla)等其他德目上也是同樣的道理。
 Chaṭṭhaṃ kevalaṃ bhikkhūnaṃ desitaṃ.
第六經是專為比丘們(kevalaṃ bhikkhūnaṃ)所說。
 Sesamettha tādisameva.
其餘部分與前述